O tym, że kondycja czytelnictwa w Polsce jest nienajlepsza, wiadomo nie od dziś. Z licznych badań i sondaży wynika jasno, że regularne czytanie książek jest dziś domeną zdecydowanej mniejszości naszych rodaków, a trzeba dodatkowo wziąć pod uwagę, że statystyki bywają zawyżone przez pojedynczych książkowych entuzjastów, wyrabiających normę za wszystkich pozostałych mieszkańców swojego bloku czy ulicy. Jeszcze mniejszą grupę stanowią osoby, które poza płynącą z czytania przyjemnością, rozwojem intelektualnym oraz poszerzaniem horyzontów cenią sobie kolekcjonowanie książek i radości dostarcza im nie tylko lektura, ale też skrupulatne tworzenie nieustannie rozrastającej się, prywatnej biblioteczki.
To właśnie takim osobom Mirosława Łomnicka poświęciła swój cykl reportaży, publikowanych na przestrzeni ostatnich kilku lat na łamach Magazynu Literackiego KSIĄŻKI, a zebranych następnie w książkowej formie przez Bibliotekę Słów. Na blisko czterystu stronach tomu znalazły się trzydzieści dwa artykuły, z których każdy przedstawia historię odrębnego, unikatowego księgozbioru. Specyfikę poszczególnych domowych bibliotek poznajemy z relacji samej autorki, która odwiedzała ich twórców, właścicieli i opiekunów w ich własnych domach. Miała tym samym okazję zobaczyć na własne oczy, że za każdą z pieczołowicie budowanych kolekcji kryje się indywidualna, nierzadko sięgająca wielu pokoleń wstecz, pełna pasji historia.
Chociaż kolekcjonowanie książek pozostaje zajęciem stosunkowo wąskiego grona osób, lektura pracy Mirosławy Łomnickiej dowodzi, że tworzą oni niezwykle zróżnicowane, unikalne kolekcje, w których próżno szukać innych wspólnych mianowników niż autentyczna pasja do literatury i niebezpiecznie kurczące się miejsce na regałach dla nowych nabytków. Rozmówcy autorki reprezentują różne profesje i środowiska. Wśród nich znajdziemy zarówno osoby zawodowo związane z literaturą, takie jak antykwariusze, wydawcy, księgarze czy blogerzy książkowi, jak i pasjonatów oraz entuzjastów, dla których tworzenie księgozbiorów jest czysto hobbystyczną przyjemnością, niezwiązaną z wykonywaną pracą. Razem z Mirosławą Łomnicką odwiedzimy złożoną z cennych starodruków bibliotekę Piotra Potockiego, u Sebastiana Kubańczyka przekonamy się, jak niezwykła kolekcja książek o tematyce muzycznej harmonijnie współgra z tysiącami płyt CD. Z kolei dobrze znany na polskiej scenie komiksowej Mateusz Trąbiński zaprosi nas do pokoju, zazwyczaj strzeżonego nawet przed domownikami, w którym regały od ziemi po sufit uginają się pod ciężarem tysięcy dzieł reprezentujących tę dziedzinę kultury, oraz nawiązujących do niej gadżetów. Swoje zbiory prezentują również między innymi profesor Jan Zieliński, wieloletni attache kulturalny przy Ambasadzie RP w Bernie, dziennikarz Stefan Szczepłek posiadający imponujący księgozbiór sprofilowany na sport i pokrewne mu tematy, czy Jacek Rodek, właściciel cenionego wśród miłośników fantastyki wydawnictwa MAG.
Składające się na zbiór reportaże pisane są według podobnego, spójnego schematu. Autorka zawsze zaczyna od przedstawienia sylwetki rozmówcy, ponieważ w większości są to osoby stroniące od blasku reflektorów i niekoniecznie znane szerszemu gronu miłośników literatury. Kolejnym krokiem jest przywołanie wspomnień dotyczących pierwszych lektur oraz geneza złapania przysłowiowego, książkowego bakcyla. Najważniejsze części reportaży poświęcone są jednak samym kolekcjom. Rozmówcy często opowiadają historie wchodzenia w posiadanie najcenniejszych walorów w swoich bibliotekach, dzielą się swoimi literackimi gustami i często wskazują konkretne tytuły, które znacząco wpłynęły na ich życie. Przytaczają liczne anegdoty i refleksje związane z bibliofilską pasją. Autorka nie unika też trudnych pytań na temat przyszłości kolekcji. Pyta rozmówców o to, co stanie się z ich księgozbiorami po ich śmierci i czy podejmują działania, by zapobiec ich rozproszeniu. Odpowiedzi najlepiej dowodzą, że ilu bibliofilów – tyle sposobów na ustosunkowanie się do sprawy.
Lektura reportaży Mirosławy Łomnickiej inspiruje na wielu płaszczyznach. Czytając historie powstawania kolejnych kolekcji, wysiłkach ich właścicieli w zdobywaniu upragnionych pozycji i ich metodologii rozbudowywania zbiorów, trudno uciec przed refleksjami nad własnym podejściem do kolekcjonowania książek. W naturalny sposób nasuwają się pytania – czy warto w jakimś aspekcie skorzystać z cudzych doświadczeń, bądź wprowadzić modyfikacje we własnej filozofii kolekcjonowania? “Domowe biblioteki” są jak bierne uczestnictwo w inspirującym panelu dyskusyjnym, gdzie ludzie o podobnych pasjach dzielą się wiedzą, doświadczeniem i refleksjami, pozwalając czytelnikowi czerpać pełnymi garściami z ich dorobku. Nie sposób też nie wspomnieć o całej masie tytułów, które dzięki rekomendacjom rozmówców Mirosławy Łomnickiej z pewnością znajdą swoje miejsce na niejednej liście książkowych życzeń.
“Domowe Biblioteki – Reportaże o prywatnych księgozbiorach” to prawdziwa skarbnica inspiracji dla wszystkich, którzy nie tylko kochają oddawać się lekturze, ale także traktują książki jak prawdziwych przyjaciół, znajdując ukojenie w ich towarzystwie i pragnąc otaczać się uginającymi pod ich ciężarem regałami. Ilość wskazówek, przestróg, błyskotliwych refleksji i wartościowych rekomendacji, jakie znalazły się w omawianej pozycji, może przyprawić o zawrót głowy. Poznanie doświadczeń i historii innych kolekcjonerów pozwala spojrzeć z dystansu na własne zbiory, przemyśleć ich przyszłość i być może obrać nowe kierunki rozwoju lub bardziej świadomą strategię gromadzenia. Wyjątkowo wartościowa pozycja, która plasuje się w ścisłej czołówce książek poświęconych bibliofilskiej pasji.
Tytuł: Domowe biblioteki – Reportaże o prywatnych księgozbiorach
Tytuł oryginału: Domowe biblioteki – Reportaże o prywatnych księgozbiorach
Wydawnictwo: Biblioteka Słów
Rok wydania: 2024
Liczba stron: 396
ISBN: 978-83-969989-5-8
